Dat de Anschluss van de Krim bij Rusland illegaal is, zullen weinigen betwisten. Ongetwijfeld zal Poetin redeneren dat de westerse interventies in Kosovo en Irak dat ook waren, net zo als de door de Navo afgedwongen regime change in Libië.
Sommige commentatoren stellen dat die vergelijking mank gaat. In de gevallen van de westerse interventies ging het immers niet om annexatie, maar om het beëindigen van humanitaire tragedies. In de ogen van het Westen waren al die interventies daarom te rechtvaardigen, ook al waren landen als China en Rusland tegen. Waar het Westen op humanitaire gronden een illegale interventie rechtvaardigde, rechtvaardigt Poetin zijn actie nu door te verwijzen naar de ‘gerechtvaardigde’ eisen van Russische broeders om terug te keren in de schoot van het moederland.
Poetins visie doet enigszins denken aan de Groot-Duitse gedachte: de gedachte dat de Duitse staat uit alle Duitstalige of Duits gecontroleerde gebieden moest bestaan. Dit leidde tot Hitlers annexatie van Oostenrijk en Sudetenland. Ook hier waren ruime meerderheden voor de aansluiting bij Duitsland. In Oostenrijk werd zelfs een volksraadpleging gehouden waarin 99 procent van de Oostenrijkers voor Anschluss stemde. Een even ongeloofwaardig percentage als de uitslag van het Krim-referendum. De Britse premier Chamberlain protesteerde, maar accepteerde uiteindelijk de Duitse gebiedsuitbreiding in de naïeve hoop erger te voorkomen.
Het militair en economisch verzwakte Europa kan momenteel niet veel anders doen. Ook nu is het de vraag waar dit eindigt. Al eerder verstevigde Poetin zijn greep op Transnistrië en Zuid- Ossetië. Het ijkt mij onwaarschijnlijk dat hij de behoefte heeft om snel het oosten van Oekraïne te annexeren. Hij stelt de soevereiniteit van Oekraïne te erkennen, maar wil wel een federale staat. Dat maakt het makkelijk om dat deel feitelijk onder politieke controle te krijgen.
Toch zou een militaire annexatie wel eens het ongewilde gevolg kunnen zijn van de escalatie die Poetin met zijn Krim-politiek heeft ingezet. Scenario’s voor verdere escalatie zijn een militaire confrontatie tussen de troepen van Oekraïne die zich nu aan de grens met Rusland samentrekken, waardoor de indruk ontstaat dat de Russen in het Oosten gevaar lopen; een confrontatie met ekraïense troepen op de Krim die escaleert tot een confrontatie met Oekraïne zelf; en een burgeroorlog waardoor Oekraïners tegenover Russen komen te staan.
Als een van deze scenario’s waarheid wordt, moet Poetin ingrijpen om Russen te beschermen. Voor een confrontatie heeft Rusland 150.000 militairen nabij Oekraïne. Maar het leger van Oekraïne is in redelijke staat. Er zijn ongeveer 130.000 militairen, van wie 75.000 bij de landmacht. Daarnaast zijn er ruim 30.000 binnenlandse veiligheidstroepen, ruim 40.000 grenstroepen en 9000 van de bescherming bevolking. Tot nu toe lijkt het leger loyaal, maar het is de vraag wat er na deserties van overblijft. Rusland heeft veel meer dan die 150.000 troepen, maar het verplaatsen van aanzienlijke aantallen militairen en materieel duurt lang. Te lang, als de vlam ineens in de pan slaat. Op dat moment zakt Poetin weg in het moeras. Dat weet hij zelf ook wel. En hij weet ook dat een conflict beginnen gemakkelijk is, maar beëindigen moeilijk.