Nederland heeft weer iets om geschokt over te zijn. Wat die WikiLeaks al niet teweeg kunnen brengen.
Worden die berichten wel goed gelezen, vraag ik mij soms af. Neem de uitspraak van topambtenaar Kingma van het ministerie van buitenlandse zaken. Hij zou volgens de uitgelekte Amerikaanse ambtsberichten gezegd hebben dat de Oegandese rebellenleider Joseph Kony moest worden vermoord. Maar klopt dat wel? Kingma suggereerde de Amerikanen een ’prijs op het hoofd’ van de rebellenleider te zetten, waarna plaatselijke figuren zich om hem ’zouden ontfermen’.
Geen gek idee. In 2003 betaalde president Bush 30 miljoen dollar voor de beide zoons van de Iraakse leider Saddam Hoessein. Ze werden daadwerkelijk gelokaliseerd, maar stierven in een vuurgevecht. En op het hoofd van Osama Bin Laden staat nog steeds een prijs van tientallen miljoenen dollars.
Het is niet de bedoeling om deze types om te leggen, maar voor het gerecht te dagen. En uiteindelijk worden ze opgepakt door mensen die goed bekend zijn met de omgeving waarin dergelijke misdadigers zich ophouden. Recent vroeg ook de gerespecteerde International Crisis Group om een prijs op het hoofd van Kony voor degene die hem bij het Strafhof in Den Haag zou afleveren.
Ik kom in de door WikiLeaks openbaar gemaakte documenten het woord ’vermoorden’ ook niet tegen. Liep Kamerlid Irrgang (SP) niet erg hard van stapel toen hij stelde dat Kingma opriep tot ’buitenrechtelijke executie’? Nog afgezien van de vraag of dit Amerikaanse bericht wel een nauwgezette weergave was van het besprokene.
Het probleem van alle door WikiLeaks gehackte Amerikaanse berichten over Nederland is dat het hier om een subjectieve interpretatie van gesprekken gaat die nu subjectief geïnterpreteerd worden.
Neem de berichten over Uruzgan. De veiligheidssituatie zou in 2006 veel ernstiger zijn dan bekend, concludeerden de media in koor. Bekend bij wie? In de Kamerbrieven over de missie van 2005 en 2007 wordt gesteld dat ’de risico’s die zijn gemoeid met deze missie aanzienlijk’ zijn. Maar politici die voor de missie waren, kozen ervoor deze risico’s te bagatelliseren en de gang naar Afghanistan te presenteren als opbouwmissie. Er is bewust een beeld geschapen, dat niet overeen kwam met de brieven die de regering zelf naar de Kamer stuurde.
Bovendien waren er veel meer bronnen waaruit toen bleek hoe het gesteld was met de veiligheidssituatie. Internet en blogs waren een onuitputtelijke bron van informatie. Deze bronnen en briefings door vertegenwoordigers van het ministerie van defensie schetsten ook in die tijd een weinig rooskleurig beeld van de veiligheidssituatie. Op zich niet vreemd. Want een krijgsmacht wordt per definitie in een onveilige omgeving ingezet.
Het effect van de WikiLeaks is dat ze het politieke debat ontregelen. Ze zijn een paar jaar oud, komen voor rekening van de opsteller, worden onder een vergrootglas gelegd en focussen op een klein deel van de Nederlandse diplomatie, namelijk met Amerika. Ze geven een aardig kijkje achter de schermen, maar meer ook niet. Want het zijn geen beleidsdocumenten. Wel tonen ze aan dat Nederland en Amerika zich niet door elkaar laten dwingen. Ondanks alle druk vertrok Nederland uit Afghanistan en zette Amerika geen prijs op het hoofd van Kony.
Trouw